Các test chẩn đoán lao

Bằng chứng để chẩn đoán xác định một người có bị bệnh lao hay không là phải tìm thấy sự hiện hiện của trực khuẩn lao tại cơ quan nghi bị lao bằng phương pháp nuôi cấy định danh trực khuẩn lao

Bằng chứng để chẩn đoán xác định một người có bị bệnh lao hay không là phải tìm thấy sự hiện hiện của trực khuẩn lao tại cơ quan nghi bị lao bằng phương pháp nuôi cấy định danh trực khuẩn lao. Đây được gọi là tiêu chuẩn vàng. Với mô bệnh học có độ tin cậy cao hay thấp trong chẩn đoán lao phụ thuộc vào chất lượng mô và người đọc kết quả và được coi như tiêu chuẩn bạc. Tuy nhiên trên thực tế lâm sàng, rất nhiều các trường hợp vì các lý do khác nhau mà người thầy thuốc chuyên khoa lao rơi vào trong tình trạng không thể có cả “vàng”, lẫn “bạc” để chẩn đoán bệnh lao. Khi đó người thầy thuốc chuyên khoa lao buộc phải dựa vào lâm sàng và các test khác để định hướng chẩn đoán lao và đưa ra phác đồ điều trị, gần như là để làm phép tính loại trừ.

Có hai loại tests được sử dụng để xác định nếu một người đã bị nhiễm với trực khuẩn lao: test da tuberculin và các test máu.

Một test da cho lao hoặc test máu cho lao dương tính chỉ nói lên là một người đã bị nhiễm trực khuẩn lao. Nó không chỉ ra người đó bị nhiễm lao tiềm tàng hay bệnh lao tiến triển. Các khám khác như chụp x.quang và xét nghiệm mẫu đờm là cần thiết để xem người đó có bị bệnh lao không.

Test da Tuberculin: Bản chất của test là phát hiện dị ứng lao bằng cách đưa một lượng kháng nguyên dạng tuberculin của TKL vào cơ thể. Một số phương pháp test tuberculin được sử dụng như rạch da của Pirquet, miếng dán của Vollmer và Moro, test lẩy da của Heaf và Rosenthal, nhưng phương pháp hay sử dụng nhất là tiêm trong da của Mantoux.

Test Mantoux được thực hiện bởi tiêm một số lượng nhỏ dịch được gọi là tuberculin vào trong da phần dưới cẳng tay. Do PPD sử dụng làm phản ứng có chứa các kháng nguyên giống với kháng nguyên của các Mycobacterium khác, vì thế kết quả có thể dương tính sai ở người tiêm phòng vaccin BCG, người nhiễm các Mycobacterium khác và khi có hiệu ứng Booster. Âm tính giả xảy ra ở bệnh nhân lao phổi suy kiệt nặng, lao phổi người già, lao phổi / HIV/AIDS, lao phổi nhiễm vi rút, nhiễm khuẩn nặng, lao phổi ở người điều trị coticoit kéo dài và những trường hợp vô ứng. Chính vì vậy đối với các trường hợp này đường kính của cục sần ≥ 5mm được coi là dương tính.

Tóm lại ý nghĩa của phản ứng Mantoux là để xác định xem một người có bị nhiễm lao hay không và để định hướng cho chẩn đoán bệnh lao. Tuy nhiên vì các lý do khác nhau nên hiện nay hầu hết các cơ sở khám chữa bệnh lao ở Việt Nam không sử dụng test này.

Các test máu chẩn đoán lao: Các test máu chẩn đoán lao (cũng được gọi là xét nghiệm sự giải phóng interferon-gamma) là test đo lường phản ứng của hệ thống miễn dịch với trực khuẩn gây bệnh lao. Có 2 test máu hiện đang sử dụng là:

1. QuantiFERON®–TB Gold In-Tube test (QFT-GIT)

2. T-SPOT®.TB test (T-Spot)

Test dương tính: Nói lên người đó đã bị nhiễm trực khuẩn lao. Các khám khác là cần thiết để xác định xem người đó bị nhiễm lao tiềm tàng hay bị bệnh lao.

Test âm tính: Nói lên máu của người đó không phản ứng với test và nhiễm lao tiềm tàng hoặc bệnh lao là không phù hợp.

Nguyên lý: Khi bị nhiễm trực khuẩn lao, 2 kháng nguyên của trực khuẩn lao người là ESAT-6 (Early Secretory Antigen Target- 6), và CFP-10 (Culture Filtrate Protein- 10 ) kích thích CD₄ sản xuất ra IFN- γ. Hai kháng nguyên này chỉ có ở trực khuẩn lao người, vì thế test Quantiferon Tuberculosis có lợi ích trong chẩn đoán nhiễm trùng lao hơn so với phản ứng Mantoux. Hiện nay một số cơ sở y tế khám chữa bệnh lao ở Việt Nam đã sử dụng các test này thay cho phản ứng Mantoux.